De achternaam Bakker staat in ons land op de eerste plaats in de top tien van beroepsnamen onder de familienamen. In de top tien van alle soorten familienamen staat de naam op de zesde plaats met 56.864 naamdragers. Dit laat zien dat de bakker belangrijk was in de samenleving. Het beroep Bakker stond vroeger in hoog aanzien. Velen waren er trots op en gebruikten de naam. De familienaam Bakker komt vandaag de dag zo vaak voor dat deze niet meer opvalt.
Beroepsnaam wordt achternaam
Wie tegenwoordig de naam ‘Bakker’ heeft, nam die over van zijn vader. En die kreeg hem weer van zijn vader. Wie nu Bakker heet, voert het beroep waarvan zijn naam afkomstig is waarschijnlijk niet uit. Een direct verband tussen achternaam en beroep is er niet meer.
Ooit was dat er wel. Een verre voorouder was van beroep bakker en werd op straat ook zo aangesproken. Zijn beroepsachternaam ging over op zijn kinderen, vaak in de vorm van een patroniem als Bakkers (uit Bakkersoon). De achternaam stond echter niet vast en kon bij beroepsverandering of verhuizing weer veranderen.
Napoleon heeft in 1811 voor fixatie van familienamen gezorgd. De familienaam werd vast en kon niet meer veranderd worden. En zij die geen familienaam hadden, moesten er van de Fransen een aannemen.
Onder de Bakkers in ons land waren er velen die hun beroepsnaam als achternaam voor zichzelf en hun kinderen kozen. Wie de naam ‘Bakker’ aannam deed dat niet altijd omdat hijzelf Bakker was.
Maar al te vaak gebeurde dat uit eerbetoon aan vader of overgrootvader. De naam ‘Bakker’ was het waard gedragen te worden. Hij gaf een goed gevoel en verhoogde de eigenwaarde.
Bakken als bijverdienste
Wie onderzoek doet naar zijn familienaam doet er goed aan om langs genealogische weg tot een verklaring te komen. Want wie Bakker heet is er niet voor honderd procent zeker van dat zijn voorvader ook Bakker van beroep was.
Vooral boeren hadden vroeger eigen bakovens voor het bakken van broden. De bakoven stond wegens brandgevaar meestal op veilige afstand van de boerderij. Het was niet altijd lonend om zelf te bakken, maar dat lag anders als je ook bakte voor je buren, buurtschap of wijk. En de boer die dat het beste deed, had genoeg kopers (veelal ook boeren) voor zijn brood. Werk erbij doen loonde, zo kon de boer wat bijverdienen. Als bijnaam kreeg hij de beroepsnaam ‘Bakker’.
Het kwam vroeger vaker voor dat een boer zijn beroep met een ander combineerde, bijvoorbeeld met dat van molenaar, hoefsmid, kooiker of jager, mandenmaker, kaasmaker, rietdekker of boendermaker.
Wie meer wil weten over de familienaam Bakker kan ik het boek ‘Bakker in Familienamen’ van Jan Spendel aanraden.
Spendel verklaart meer dan 700 bakkersnamen: van Aardewerk tot Zuurdeeg. Bij 90 familienamen gaat hij dieper in op de herkomst en/of verklaring. Naast het verklaren van namen geeft de auteur ook een kijkje in de ontstaansgeschiedenissen van de diverse oude bakkersberoepen. Als toegift krijgt de lezer spreekwoorden, uitdrukkingen, volksverhalen en curiosa voorgeschoteld. Nooit eerder is over dit onderwerp een boek geschreven. Wie Bakker heet moet het zeker lezen.
ISBN: 9789051798081